शिवराज्याभिषेक सोहळा चांदा,नगर जिल्ह्यातील इतिहास जाणीवपूर्वक जनतेसमोर येऊ दिला नाही.-संतोष दहातोंडे
Sambhaji Bhanudas shinde
प्रतिनिधी:-संभाजी शिंदे, खेडले परमानंद तालुका नेवासा.
हिंदवी स्वराज्याचे पहिले सरसेनापती माणकोजी दहातोंडे यांच्या मूळ गावी चांदा या ठिकाणी त्यांच्या वंशजांच्या हस्ते शिवराज्याभिषेक सोहळा संपन्न .
माणकोजी दहातोंडे यांचे हिंदवी स्वराज्यात असलेले योगदान अविस्मरणीय आहे. काही इतिहासकारांनी जाणीवपूर्वक नगर जिल्ह्यातील इतिहासाला समाजासमोर येऊ दिले नाही.
यामध्ये माणकोजी दहातोंडे चांदा, तालुका नेवासा, शिवभारतकार कवींद्र परमानंद खेडले परमानंद, तालुका नेवासा, फिरंगोजी नरसाळे गोरेगाव तालुका पारनेर, बहिर्जी नाईक हंगा तालुका पारनेर अशाप्रकारे नगर जिल्हा व नगर जिल्ह्याच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण अशा इतिहासाला जाणीवपूर्वक जनतेसमोर येऊ दिले नाही.
आजही छत्रपतींच्या भोसले घराण्याचे अनेक वंशज पैठण आपेगाव श्रीगोंदा या भागात वास्तव्यास आहेत.
तेव्हा नगर जिल्ह्यातील हिंदवी स्वराज्याच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण असा इतिहास समाजासमोर येणे ही खूप महत्त्वाची गोष्ट आहे.
या शिवराज्याभिषेक सोहळा निमित्त चांदा या ठिकाणी माणकोजी दहातोंडे यांचे वंशज संतोष दामोधर दहातोंडे
अरुण प्रल्हाद दहातोंडे
संजय विठ्ठल दहातोंडे
संभाजी गंगाधर दहातोंडे
बंडू साहेबराव दहातोंडे
बाबासाहेब मच्छिंद्र दहातोंडे
पवन दत्तात्रय दहातोंडे
महेश मारुती दहातोंडे
मच्छिंद्र चांगदेव दहातोंडे.
अण्णासाहेब शहाराम दहातोंड
यांनी माणकोजी दहातोंडे यांच्या ऐतिहासिक जीवनाबद्दल माहिती खालील प्रमाणे दिली आहे.
हिंदवी स्वराज्याचे पहिले सरसेनापती (सरनोबत) माणकोजी दहातोंडे.
माणकोजी दहातोंडे सुर्यवंशीय क्षत्रिय मराठा.
जन्म - १५९२ ( श्रीगोंदा , अहमदनगर)
मुळगाव – चांदा तालुका – नेवासा, जिल्हा – अहमदनगर
सुरूवातीच्या काळात शहाजीराजेंबरोबर निजामशाहीत काम.
मुगलांविरूद्धच्या अनेक लढाईत माणकोजींचा मोठा पराक्रम.
शहाजहान व आदिलशहा यांच्या बरोबर झालेल्या तहानंतर माणकोजी व शहाजीराजे विजापुरच्या सेवेत दाखल.
विजापुरातच शहाजीराजेंनी माणकोजींना स्वराज्याचा संकल्प सांगितला.
स्वराज्याचे पहिले सरसेनापती म्हणून शहाजीराजेंनी माणकोजींची नियुक्ती केली.
शिवाजीराजेंच्या मदतीसाठी माणकोजी पुण्यात दाखल.
माणकोजी दहातोंडे म्हणजे शहाजीराजेंचा खास जुना व इमानदार माणुस.
माणकोजी हे शिवाजी महारांजाचे फक्त सरसेनापतीच नाही तर मार्गदर्शक व गुरूपण होते.
माणकोजींच्या अनुभवामुळे व युद्धनितीमुळे स्वराज्याच्या सुरूवातीला शिवाजी महाराजांनी अनेक लढाया जिंकल्या.
माणकोजी हे गनिमीकावा तज्ञ् म्हणून ओळखले जात.
स्वराज्याच्या विस्तारात माणकोजींचे खुप मोठे योगदान.
लोहगड व विसापुरचे किल्ले माणकोजींनी स्वतः जिंकले.
पुरंदरचा किल्ला महाराजांनी पहिल्यांदा जिंकला तेव्हा माणकोजी महारांजासोबत होते.
१६५६ मध्ये जावळी जिंकली तेव्हा माणकोजी व रघुनाथ बळ्ळाल यांनी रडतोंङीच्या घाटात नाकेबंदी केली होती.
१६५७ हे माणकोजींच्या आयुष्यातील महत्त्वाचे वर्ष.
१४ मे १६५७ ला युवराज संभाजीराजेंचा जन्म. घरात नातवासमान युवराज जन्माला आल्यामुळे माणकोजींना आनंद.
बढती – मार्च १६५९ मध्ये माणकोजींना स्वराज्याचे प्रमुख सल्लागार व युद्धशास्र तज्ञ (Senior Adviser & Warfare Minister) म्हणून नियुक्त करण्यात आले.
राजमाता जिजाबाई व छत्रपती शिवाजीराजेंनी दरबारात खुप मोठा सत्कार केला.
राजेंच्या सदरेवर माणकोजींना भारी वजन होते.
महाराणी सईबाईंचे निधन झाले तेव्हा माणकोजींनी जातीने महाराजांचे सांत्वन केले.
अफजलखाना विरुद्धच्या लढाईच्या नियोजनामध्ये माणकोजींचा मोठा सहभाग होता.
पुन्हा एकदा रडतोंङीचा घाट बंद करण्याचे ठरविले म्हणजे खान व त्याची फौज परत जाता कामा नये.
अफजल खानाच्या भेटीआधीच्या बैठकीत माणकोजींचे खास मार्गदर्शन.
अफजल खानाच्या भेटीला जाण्याआधी महाराजांनी माणकोजींचे दर्शन व आशीर्वाद घेतले.
अफजल खानाला मारुन आल्यानंतर दारातच उभ्या असलेल्या माणकोजींना राजांनी मिठी मारली.
अफजल खानाच्या वधानंतर शहाजीराजे, शिवाजीराजे व माणकोजींची पुण्यात जेजुरी येथे भेट.
शहाजीराजेंच्या स्वागताला माणकोजी हजर. खुप दिवसांनी भेट झाल्यामुळे दोघांनाही आनंद.
स्वराज्य संकल्पक शहाजीराजे , छत्रपती शिवाजीराजे, माणकोजी व राजमाता जिजाबाई यांच्यामध्ये स्वराज्याची खाजगीत चर्चा होत असे..
माणकोजींची तब्येत ढासळते.
जिजाबाई स्वतः भेटुन येतात व महाराजांना खबर देतात.
महाराज स्वतः पाली(शिवापुर, राजगड पायथा) येथे माणकोजींना भेटायला जातात.
शेवटच्या घटका मोजत असतांनाही माणकोजींना स्वराज्याचीच काळजी.
महाराजांना शायिस्तेखानाचा बंदोबस्त करायला सांगतात.
एवढी प्रकृती खालावली असुनही स्वराज्याची चिंता बघुन महाराज गहिवरतात.
माणकोजी माँसाहेबांना मुजरा सांगतात.
महाराज व माणकोजींची हिच शेवटची भेट.
जुलै ते ऑगस्ट दरम्यान १६६२ मध्ये पाली(शिवापुर, राजगड पायथा) येथे माणकोजींचे निधन.
माणकोजींच्या निधनाची बातमी राजांना कळते. लहानपणापासून बघितलेला एक जिव्हाळ्याचा माणूस गेल्याची राजांना खंत.
महाराजांनी मोठ्या मानाने माणकोजींचा अंत्यविधि केला.
माणकोजी हे दिलदार व मनमिळाऊ स्वभावाचे होते.
शहाजीराजे व शिवाजीराजे या दोघांसाठी काम करणारे एकमेव सरसेनापती.
शहाजीराजेंसाठी १५ वर्षे तर शिवाजीराजेंसाठी २० वर्षे सेवा.
सलग ३५ वर्षे स्वराज्याची सेवा.
१६४२ -१६५९ अशी सलग सतरा वर्षे सरसेनापती म्हणून सेवा कराणारे एकमेव सरसेनापती.
बाकीचे वर्षे प्रमुख सल्लागार (Senior Adviser) व युद्धशास्त्र तज्ञ (Warfare Minister) म्हणून काम.
दोन्ही राजांची मर्जी असल्यामुळे संपत्तीचा मोह व चिंता कधीही नाही.
माणकोजींना शेवटच्या श्वासापर्यंत फक्त स्वराज्याचाच ध्यास होता.
