द-काश्मीर फाईल चित्रपट मध्ये किती सत्यता ?

ब्यूरो रिपोर्टर - वाहीदशेख

https://BpsLiveNews.in

मुंबई-नागपूर: काश्मीर हा भारतीय राजकारणाचा नेहमीच संवेदनशील विषय राहिला आहे. आणि हा विषय समजून घेण्यासाठी व्यापक दृष्टीकोन आवश्यक आहे. हे काळ्या किंवा पांढर्‍या, म्हणजे या बाजूला किंवा त्या बाजूच्या वर्तनाने समजू शकत नाही. गुजरात आणि मध्य प्रदेशसह अनेक राज्यांमध्ये हा चित्रपट करमुक्तही करण्यात आला आहे. जाणत्या लोकांकडूनही याचा प्रचार केला जात आहे आणि ते सांगत आहेत की जर तुम्ही भारतीय असाल तर तुम्ही हा चित्रपट जरूर पहा.

आपले राष्ट्रीयत्व आणि देशभक्ती सिद्ध करण्यासाठी लोकांना कोणत्याही चित्रपटाची गरज नाही.

काश्मिरी पंडितांच्या विस्थापनावर आधारित 'द काश्मीर फाइल्स' हा चित्रपट चित्रपटगृहांमध्ये प्रदर्शित झाला असून अपेक्षेपेक्षा जास्त कमाई करत आहे. विशेष म्हणजे, 90 च्या दशकात जम्मू-काश्मीरमध्ये काश्मिरी पंडितांची मोठ्या प्रमाणावर हत्या झाली आणि त्यांना त्यांच्या घरातून आणि जमिनीतून मोठ्या प्रमाणात बेदखल करावे लागले. यामागे अनेक राजकीय, सामाजिक कारणे होती, पण या प्रश्नाच्या मुळावर लक्ष केंद्रित करण्याऐवजी थेट जातीय मुद्दा बनवण्यात आला.यामागे अनेक राजकीय, सामाजिक कारणे होती, पण या प्रश्नाच्या मुळावर लक्ष केंद्रित करण्याऐवजी थेट जातीय मुद्दा बनवण्यात आला. या चित्रपटातही समस्येचा प्रत्येक पैलू तपासण्याऐवजी एकतर्फी दृष्टिकोनातून तो बनवला गेला आहे. कदाचित चित्रपटाच्या निर्मात्या-दिग्दर्शकाचाही हाच हेतू असावा. असं असलं तरी चित्रपटाचे दिग्दर्शक विवेक अग्निहोत्री यांची राजकीय विचारधारा कोणापासून लपलेली नाही.

काश्मीर फाइल्स 1990 च्या भयानक घटनांवर लक्ष केंद्रित करते, जेव्हा दहशतवाद्यांनी काश्मिरी पंडितांची हत्या केली आणि त्यांना काश्मीर सोडण्यास भाग पाडले गेले. हजारो काश्मिरी पंडितांना त्यांच्याच देशात निर्वासित म्हणून जगावे लागले. 'द काश्मीर फाइल्स' मधील मुख्य पात्र कृष्णा पंडित नावाचा मुलगा आहे, जो दिल्लीतील ENU नावाच्या प्रसिद्ध कॉलेजमध्ये शिकतो. कृष्णा हे विद्यार्थी राजकारणातही सक्रिय आहेत. कृष्णाचे आजोबा पुष्कर नाथ यांना 1990 मध्ये काश्मीर सोडावे लागले होते. तो स्वतः दहशतवाद्यांच्या अत्याचाराचा बळी आहे.त्याचे स्वप्न आहे की तो एकदा त्याच्या घरी परत जाऊ शकतो. परिस्थिती अशी बनते की कृष्ण स्वतः काश्मीरला जातो आणि तिथे काय चालले आहे ते पाहतो.या दरम्यान, त्याच्या भूतकाळातील रहस्ये त्याच्यासमोर उघडली जातात, ज्यामुळे त्याचा काश्मीर आणि स्वतःच्या जीवनाकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलतो. चित्रपटात दहशतवादाची दृश्ये अतिशय तपशिलात चित्रित करण्यात आली आहेत, ज्यामुळे त्याचा प्रभाव प्रेक्षकांवर खोलवर पडतो. या चित्रपटात अनुपम खेर, दर्शन कुमार, पल्लवी जोशी आणि मिथुन चक्रवर्ती यांच्या प्रमुख भूमिका आहेत. सर्व अनुभवी कलाकार आहेत, त्यामुळे त्यांच्या अभिनयात कोणतीही कमतरता नाही. पण चित्रपटात सर्व पैलू समानतेने घेतले असते तर बरे झाले असते.

काश्मिरी पंडितांचे विस्थापन हा भारतातील गंगा-जमुनी संस्कृतीच्या कपाळावरचा आणखी एक डाग होता, जो लवकरात लवकर पुसला गेला पाहिजे होता. मात्र, पुन्हा एकदा राजकीय फायद्यासाठी लोकांचे बळी दिले गेले. 1990 ते 2022 पर्यंत देशात अनेक सरकारे आली आणि गेली. देशात काँग्रेसची आणि भाजपचीही सत्ता होती. पण हा प्रश्न पूर्णपणे सुटला नाही आणि आता याला पूर्णपणे जातीय रंग देण्याचा प्रयत्न सुरू झाला आहे. काश्मिरी पंडितांवरील अत्याचार आणि वेदनांची कहाणी दाखवण्यासाठी विवेक अग्निहोत्री यांनी खूप संशोधन केल्याचे सांगितले जात आहे पण पीडितांची माहिती गोळा करताना त्यांची ही मेहनत कुठेतरी एकतर्फी ठरली, कारण त्यात तथ्य तपासले गेले नाहीत.

भारतीय हवाई दलाचे शहीद 'रवी खन्ना' यांच्या पत्नी निर्मला यांनी अलीकडेच 'द काश्मीर फाइल्स'विरोधात कोर्टात याचिका दाखल केली होती. स्क्वॉड्रन लीडर रवी खन्ना यांच्या पत्नीने चित्रपटातील आपल्या पतीचे चित्रण करणारी दृश्ये हटवण्याची विनंती न्यायालयाकडे केली आहे. त्यांनी दावा केला की, चित्रपटात दाखवण्यात आलेले तथ्य तिच्या पतीसोबत घडलेल्या घटनेच्या विरुद्ध आहेत. विशेष म्हणजे, स्क्वॉड्रन लीडर रवी खन्ना हे 25 जानेवारी 1990 रोजी श्रीनगरमध्ये शहीद झालेल्या हवाई दलाच्या चार जवानांपैकी एक होते.

या याचिकेवर अतिरिक्त जिल्हा न्यायाधीश दीपक सेठी यांनी 'रवी खन्ना यांच्या पत्नीने सांगितलेली वस्तुस्थिती लक्षात घेता, शहीद स्क्वाड्रन लीडर रवी खन्ना यांच्याशी संबंधित कामांचे चित्रण करणारी दृश्ये दाखवण्यापासून चित्रपटात आळा घालण्यात यावा', असा आदेश दिला आहे. विवेक अग्निहोत्री यांनी संपूर्ण सत्य सांगितले नसल्याचे न्यायालयाच्या या आदेशावरून दिसून येते.